İSG ve Çocuk

Adamın elini sıkı sıkı tutmuştu çocuk, şaşkın ve ürkek bakışlarıyla etrafı gözlerken yan taraftaki demir atölyesinden kaynak yapmaya başlayınca parlak ışık gözüne değmiş ve ilgiyle izlemişti, akşam gözlerine iğneler batacağını bilmeden… Bir iki adım daha attı, babası elinden sertçe çekince… Tam o sırada korkunç bir gürültüyle olduğu yerde zıpladı ve babasının eline daha sıkı sarıldı. Önlerinden geçtiği dükkanın içinde metal bir tank zemine düşmüştü… Korktu sesten.

Geriye doğru bakarken babası sertçe seslendi: “Önüne bak”. Yüzünü öne doğru çevirdiğinde karşıdan gelen ve önünde büyük siyah bir malzeme taşıyan, kendisi de simsiyah olmuş yaşıtı bir çocuk gördü. Sevindi. Demek burada arkadaş bulabilecekti. Ancak; yüzünde sadece gözleri beyaz olan bu çocuk nasıl birisiydi acaba? Sonra bir dükkandan içeri girdiler babasıyla. Babası saygılı bir ifadeyle seslendi: “Ustam, hayırlı işler. Bak sana ne getirdim. Eti senin, kemiği benim”. Sonra oğluna dönerek: “Öp ustanın elini” dedi. Çocuk korku ve saygıyla ustanın kocaman yağlı elini öptü.

Amcam Osman Usta’nın iş hayatı böyle başlamıştı. Sene 1959… O yıllarda çocuğa bakış böyleydi. Zenaat öğrensin. Eline ekmeğini alsın. Adam olsun. Tamirhanelerin yağlı karanlık dünyasında hiç duymadığı galiz küfürleri duyarak, sonrasında o küfürleri kendi de kullanarak, başlangıçta ezilerek, sonra yeni gelen çırağı ezerek iş hayatı başlar ve devam ederdi. Çok şükürdür ki, gerçekten Osman Usta uzun yıllar Bursa’da oto tamir sektöründe büyük hizmetler verdikten sonra, iş kazası yaşamaksızın, elemanlar yetiştirmiş, Esta De Festa isimli bir minibüsü hurdadan hayata kazandırmış ve kalp kriziyle veda etmiştir. Mekanın cennet olsun amcam.

Ancak, iş hayatında her çocuk amcam kadar şanslı değil. 4857 diyor ki:

Çalıştırma Yaşı ve Çocukları Çalıştırma Yasağı

Madde 71 – On beş yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılması yasaktır. Ancak, on dört yaşını doldurmuş ve zorunlu ilköğretim çağını tamamlamış olan çocuklar; bedensel, zihinsel, sosyal ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam edenlerin okullarına devamına engel olmayacak hafif işlerde çalıştırılabilirler.

On dört yaşını doldurmamış çocuklar ise bedensel, zihinsel, sosyal ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam edenlerin okullarına devamına engel olmayacak sanat, kültür ve reklam faaliyetlerinde yazılı sözleşme yapmak ve her bir faaliyet için ayrı izin almak şartıyla çalıştırılabilirler.

Çocuk ve genç işçilerin işe yerleştirilmelerinde ve çalıştırılabilecekleri işlerde güvenlik, sağlık, bedensel, zihinsel ve psikolojik gelişmeleri, kişisel yatkınlık ve yetenekleri dikkate alınır. Çocuğun gördüğü iş onun okula gitmesine, mesleki eğitiminin devamına engel olamaz, onun derslerini düzenli bir şekilde izlemesine zarar veremez.

Zorunlu ilköğretim çağını tamamlamış ve örgün eğitime devam etmeyen çocukların çalışma saatleri günde yedi ve haftada otuz beş saatten; sanat, kültür ve reklam faaliyetlerinde çalışanların ise günde beş ve haftada otuz saatten fazla olamaz.

Bu süre, on beş yaşını tamamlamış çocuklar için günde sekiz ve haftada kırk saate kadar artırılabilir.

Okul öncesi çocuklar ile okula devam eden çocukların eğitim dönemindeki çalışma süreleri, eğitim saatleri dışında olmak üzere, en fazla günde iki saat ve haftada on saat olabilir.

Okulun kapalı olduğu dönemlerde çalışma süreleri yukarıda dördüncü fıkrada öngörülen süreleri aşamaz.

Yeraltında Çalıştırma Yasağı

Madde 72 – Maden ocakları ile kablo döşemesi, kanalizasyon ve tünel inşaatı gibi yeraltında veya su altında çalışılacak işlerde onsekiz yaşını doldurmamış erkek ve her yaştaki kadınların çalıştırılması yasaktır.

Kadın yazısında olduğu gibi çocuk yazımızda da internette geziniyoruz. 22 Kasım 2022 tarihli bir yazıya ulaşıyoruz. 2013-2022 Yılları arasına 616 çocuk iş kazasında ölmüş. Nerde, ne zaman, ne yaparken, nasıl öldüğünün ne önemi var BİR ÇOCUK ÖLMÜŞ….

Ercan KIRCILAR